Aşağılık kompleksi
Modern psikolojinin yakından ilgili olduğu konular arasında yer alan aşağılık kompleksi, toplum genelinde pek çok bireyde gözlemlenen ve kişinin kendini diğer insanlar ile kıyaslayarak bazı yönlerden yetersiz hissetmesidir. Bireyin kendini diğer insanlar ile sürekli kıyaslama haline girmesi zaman içerisinde gelişen ve karmaşık bir kimliğe bürünen bir düşünce biçimi olabilir. Kişinin kendini sosyal hayatındaki diğer insanlardan daha aşağıda görmesi, bu psikolojik durumun “aşağılık kompleksi” olarak adlandırılmasına neden olmuştur. Modern psikolojinin “bireysel psikoloji” olarak isimlendirilen ekolünün kurucusu olan Alfred Adler tarafından ilk defa isimlendirilen bu durum, günümüzde bireylerde yaygın bir şekilde gözlemlenen bir sorun haline gelmiştir.
Aşağılık kompleksinin en genel özelliklerinden biri, kişinin sosyal hayatında sürekli olarak kendini diğer insanlara ispatlamaya çalışmasıdır. Aşağılık kompleksine sahip olan bireyler içine girdiği bu durumun farkına varmasa da, aslında sürekli olarak kendini ispat etmeye çalışmaktadır. Son derece kompleks davranış biçimlerine neden olabilme potansiyeline sahip olan aşağılık kompleksi, bireyin sosyal yaşamının derinden etkilenmesini sağlayabilir. Alfred Adler aşağılık kompleksi üzerine yaptığı çalışmalarını Napolyon Kompleksi” şeklinde isimlendirilen bozukluğu inceleyerek başlamıştır.
Aşağılık kompleksi üzerine yaptığı çalışmalarla bu psikolojik duruma tanı koyan ve sonraki dönemde yapılan diğer çalışmalara da öncülük eden Adler, özgüven eksikliğinin bu sorunun temel nedenleri arasında olduğu belirlemiştir. Özgüven eksikliği haricinde saplantı boyutuna varak bozukluklar ve kültürel yozlaşma da aşağılık kompleksinin temel nedenleri arasında yer alır. Aşağılık kompleksi psikiyatrik düzeyde bir rahatsızlık olarak tanımlanmasa da, bu sorunun nedenleri zaman içerisinde daha farklı durumların gelişmesine de sebep olabilir.
Kişinin sürekli olarak kendi başarısızlıklarını gizlemek için başkalarının üzerine oynaması, aşağılık kompleksinin genel özelliklerinden biridir. Hayata dair başarısızlıkların örtbas edilmesi zamanla kişinin sosyal hayatındaki tüm bireyleri bir aracı olarak kullanmasına ve güç kazanmak için diğer insanları mazeret etmesine neden olabilir. Bunun haricinde aşağılık kompleksi özellikle emeklilik ve yaşlılık döneminde daha çok görülür. Kişinin ileri yaşından ötürü fiziksel ve mental yeteneklerinin azalması ve emekli olunca yapacak işi olmadığı için kendini faydasız bir insan olarak görmesi, aşağılık kompleksinin gelişmesini tetikleyebilir.
Bireyin kendine olan saygısını büyük oranda kaybetmesi manasına gelen aşağılık kompleksi, kişinin toplumda kendine yer bulamayacağını düşünmesine neden olur. Sosyal anlamda önemsiz biri olduğu düşünen kişi, insanların kendisine ilgi göstermesi için aşağılık kompleksinin mazeret üretme perdesine saklanmaktadır. Çoğu zaman depresyon dönemiyle birlikte gelişen aşağılık kompleksi, bazı durumlarda kişide paranoid reaksiyon tiplerinin görülmesine de neden olabilmektedir.
Rahnansaika
