Besin zinciri ve enerji akışı
Canlılar olarak tanımlanan geniş topluluğu oluşturan tüm organizmaların yer aldığı “besin zinciri”, bu organizmaların yaşamını sürdürmek için ihtiyacı olan enerjiyi karşıladığı beslenme ve beslenmeye yönelik alışkanlıklarının toplamıdır. İlk bakışta basit bir döngü gibi görünen bezin zinciri üzerinde araştırmalar yapan bilimadamları, kısa süre içinde dünya üzerindeki canlı çeşitliliğinin muazzam derece karmaşık ve kendi içinde birçok farklı dinamiği olduğunu fark ederek bu konuyu daha da kapsamlı bir şekilde araştırmaya başlamıştır. Bitkilerin de dahil olduğu besin zinciri, enerjinin “organizmadan organizmaya geçişi” olarak da tanımlanabilir.
En basit tanımlama ile besin zincirinin üç temel ayaktan oluşan bir enerji döngüsü olduğu söylenebilir: Etçil hayvanlar, otçul hayvanlar ve bitkiler. Bazı biyologlar besin zincirini üç farklı bölüme değil, doğrudan “üreticiler ve tüketiciler” olmak üzere iki temel grubu da ayırmaktadır. Üretkenler sınıfında yer alan bitkiler güneşten gelen enerjiyi su ve topraktaki mineraller yardımı ile depolayarak, bu bitkileri yiyen canlıların enerji ihtiyacını karşılamasını sağlar. Tüketiciler olarak sınıflandırılan hayvanlar ise kendi arasında “birincil tüketiciler ve ikincil tüketiciler” olmak üzere ikiye ayrılır.
Bitkiler yaşamlarını sürdürmek için ihtiyaçları olan enerjiyi güneş ışınlarından karşılar ve otçul hayvanlar da bu bitkileri yiyerek kendi hücresel faaliyetleri için gerekli olan enerjiyi karşılar. Otçul hayvanlar bu nedenle besin zincirinde birincil tüketiciler olarak sınıflandırılmıştır. Bitkilerin ürettiği enerjiyi birinci kaynaktan yani doğrudan alan otçul hayvanlar, bu bitkileri sindirerek enerji ihtiyacını karşılayabilecek vücut sistemlerine sahiptir. Etçil hayvanlarda ise vücut sistemlerinin çalışması için gerekli olan enerjiyi, başta birincil tüketicileri yani otçul hayvanları ve diğer etçil hayvanları yiyerek karşılar. Bu nedenle de etçil hayvanlar enerjiyi dolaylı yoldan alır ve besin zincirinde ikincil tüketici grubuna dahil olur.
Üretici grubuna dahil olan bitkileri tüketen otçul canlılar, enerji ihtiyaçlarının fazlasını vücutlarında çeşitli kimyasal maddeler olarak depolar. Bu enerji ihtiyaç anında kullanılmak için depolandığı gibi, kimyasal madde olarak bazı canlılık faaliyetlerinin düzenli bir şekilde sürdürülebilmesini de sağlar. Etçil hayvanlar olarak tanımlanan ikincil tükeciler bu hayvanlar ile beslendiğinden, otçul hayvanların vücutlarına depoladıkları enerji sindirirler. Bu aşamada canlıların sağladığı fayda tükettikleri kimyasal içerik ile doğrudan bağlıdır. Etçil bir hayvanın yakaladığı av küçük boyutlu bir hayvan dahi olsa, kendisinden çok daha büyük bir otçulun aynı oranda tükettiği bitkiden daha fazla enerji vermektedir. Etçil hayvanlar her ne kadar enerji ihtiyacını diğer canlılardan karşılasa da, aslında vücutlarına giren enerji bitkiler tarafından üretilen enerjidir.
Rahnansaika
