Birinci dünya savaşı
Birinci dünya savaşı 1914 yılında başlamıştır. İlk başta Avrupa devletleri arasında başlamış olan bu savaş, daha sonraları dünyanın dört bir yanındaki ülkelerin, sömürgelere karşı çıkması nedeniyle yayılmıştır. 1918 yılında sona ermiştir. İtilaf ve ittifak devletleri arasında geçen, daha önceleri yaşanmamış dört yıllık bir savaştır.
İtilaf devletleri; İngiltere, Fransa, Rusya ve Amerika Birleşik Devletleridir.
İttifak devletleri; Almanya, Avusturya – Macaristan, Osmanlı Devletidir.
Fransız ihtilalının getirmiş olduğu siyasi ve sosyal değişiklikler birinci dünya savaşının başlamasında etkin olmuştur. Fransız devrimi ile birlikte gelen sanayileşme sömürgeciliği de beraberinde getirmiştir. Büyük devletlerin çıkar doğrultusunda sömürge altına aldığı devletler, Afrika ve uzak doğuya kadar yayılmıştır. Bütün büyük devletler, kendilerinden küçük devletleri sömürge altına almaya çalışmışlardır.
Savaşın başlıca nedenleri şunlardır;
- Avusturya – Macaristan imparatorluğunun veliahdı Ferdinand’ın bir Sırplı tarafından öldürülmesi
- Milliyetçilik düşüncesi
- Sömürgecilik (ham madde ve pazar arayıcılığı)
- Avrupa devletleri arasındaki ekonomik ve siyasi rekabet(özellikle de Almanya ve İngiltere arasında)
- Aşırı silahlanma hareketi
Almanya; siyasal birliklerini oldukça geç kurmuştur. Siyasal birlikleri kurmasıyla beraber, ekonomisi çok büyük bir şekilde canlanma göstermiştir. Denizlere hâkim olup sömürgesi altındaki, toprakları daha da genişletmek istediği için İngiltere ile rekabete girdi.
İngiltere; Almanya’nın çok fazla denize hâkim olmasından ve ekonomisinin güçlenmesinden rahatsız olmuştur. Avrupa’da bir güç dengesi kurmak istemektedir. Fakat gelişmekte olan Almanya sürekli olarak önüne çıktığı için, bu durumdan pek hoşnut değildir.
Fransa; 1870 yılında Almanya ile yapmış olduğu Sedan Savaşı’nda çok değerli topraklarını kaybetmiştir. Değerli topraklarını geri almak adına, Almanya’ya karşı düşman olmuştur.
Rusya; Rusya’nın en büyük hedefi İstanbul Boğazlarına hakim olarak Akdeniz’i kazanmaktı. Ve ilkesi olan Panislavizmi Balkanlara yaymak istiyordu.
İtalya; Sömürgecilik adı altında yeni ülkeleri sömürgesine katmak istiyordu. Roma İmparatorluğu ile Akdeniz’e hakim olmak istiyordu.
Avusturya – Macaristan; Balkanlar’daki Rusya’nın yaymak istediği Panislavizme karşı mücadele ediyordu. En büyük tehlikesi Rusya ve Rusya’nın en büyük destekçisi Sıbistan’dır.
1914 yılında Avusturya Büyük Sırbistan’ı kurmak isteyenlere karşı bir atak yaparak, Bosna üzerinde etkisini göstermek istemiştir. Ve bunun üzerine veliaht Ferdinand Saray Bosna’ya gitmiştir. 28 Haziran 1914 yılında bir Sırbistan vatandaşı tarafından öldürülünce Avusturya Sırbistan’a savaş açtı. Böylelikle Birinci Dünya Savaşının başlamasına neden oldu. Almanya; Avusturya – Macaristan’ın yanında yer alırken, Rusya’da Sırbistan’a destek vererek, Sırbistan’ın yanında yer alır. Bu yüzden bu savaş tüm Avrupa’yı etkilemeye başlar.
Rusya’nın Midilli gemiler Amirali, Odessa ve Sivastopol limanlarına ateş açması nedeniyle Osmanlı devleti 28-29 Ekim 1914 yılında savaşa resmen katılmış oldu.
Bu olay üzerine; Rusya, Fransa ve İngiltere Osmanlı Devleti’ne karşı savaş açmış oldular.
Birinci Dünya Savaşında yaklaşık olarak 53 Milyon insan hayatını yitirmiştir. Yeni sınırlar çizilmiştir. İlk olarak İngilizler tank ve zırhlı araçlar kullanmıştır. Ve yine İngiltere, 15 kilo metreye varan savaş gemileri ve deniz altıları kullanmıştır.
Osmanlı Devletinin bu savaşa girmesindeki en büyük etken, Trablusgarb ve Balkan Savaşlarında çok değerli topraklarını kaybettikleri için, topraklarını geri almak adına Almanya’nın yanında yer alarak savaşa girmiştir. Osmanlı Devleti yapmış olduğu Mondros Mütarekesi’ni 30 Ekim 1918 yılında imzalayarak savaştan çekilmiş oldu.
