Çernobil Faciası
Nükleer anlamda 20. yüzyılın en büyük kazası olarak nitelendirilen ve Karadeniz coğrafyasında gerçekleştiği için ülkemizin yakın tarihini de ilgilendiren Çernobil Faciası, 26 Nisan 1986 tarihinde gerçekleşmiştir. Ukrayna Kiev’e bağlı bir kent olan Çernobil’de yer alan nükleer santralde yapılan bir deney esnasında meydana gelen teknik sorunlar nedeniyle gerçekleşen kaza, ne yazık ki Rus yetkililer tarafından 4 gün boyunca dünya basınından saklandığı için insanlar tarafından ancak 30 Nisan 1986 tarihinde öğrenilebildi.
26 Nisan günü Çernobil Nükleer Santrali’nde yaşanan kaza ile reaktörde meydana gelen seri aksaklıklar, dünya atmosferine çok büyük oranda füzyon ürünlerinin salınmasına neden olmuştur. Doğu rüzgarları ile radyoaktif partiküllerin Karadeniz üzerinden ülkemiz topraklarına da geldiği konusunda ilgili dönemde ülkemizde birçok tartışma yaşanmış ve Türkiye’nin meşhur Karadeniz çaylarının radyasyon etkilendiği söylenmiştir. Çernobil Nükleer Santrali’nde bulunan her biri 1.000 Megawatt gücüne sahip olan dört reaktörden birinde meydana gelen bu kaza, öncelikle reaktörün hatalı yapılmasından kaynaklanmıştır.
Nükleer facianın yaşandığı 26 Nisan 1986 tarihinde santral görevlileri anormal hale gelen göstergeler nedeniyle reaktörde bir hata olduğunu anlamış, sorunlu reaktörün günü yarı yarıya azaltmıştır. Çernobil yetkilileri dört reaktörden biri üzerinde çeşitli deneyler yapmak ve performansını test etmek için güvenlik sistemini kapatınca da, ardı ardına yaşanan hatalar kaçınılmaz olmuştur. Deney esnasında reaktörün ısısının çok fazla yükleneceğini ve santralin güvenlik sisteminin de soğutma işlemlerini başlatmak için reaktörü kapatacağını bile Rus bilim adamları, deneye devam edebilmek adına bilerek güvenlik sistemini kapatmıştır.
Ukrayna’nın Sovyetler Birliği’ne bağlı olduğu dönemde gerçekleşen Çernobil Nükleer Santrali Kazası, santralin güvenlik sistemi devre dışı bırakılmamış olsa büyük bir olasılıkla hiç yaşanmayacaktı. Bilim adamlarının reaktör üzerinde yaptığı deney esnasında “reaktörün hatalı üretilmesinden” de kaynaklanan nedenlerle bir takım sorun ardı ardına gelişmiş ve bir süre sonra güvenlik sisteminin devre dışı olması nedeniyle bilim adamları çaresiz kalmıştır.
Sonuç olarak deneyin başladığı tarih olan 26 Nisan 1986 saat 00:23’ten yalnızca 1 saat sonra yaklaşık olarak 01:23’te, insanlık tarihinin en büyük nükleer kazasını meydana getiren büyük patlama gerçekleşti. Kazadan 2 hafta sonra İngiltere bozkırlarında dahi çok yüksek oranda radyasyon tespit edildiğinden, uzun bir süre boyunca küçük ve büyükbaş hayvanların dışarıda otlamasına izin verilmemiştir. Kazadan sonraki ilk yıl en fazla radyasyona maruz kalan ülkeninse Bulgaristan olduğu açıklanmıştır.
