Dürbünlerin çalışma prensibi
1609 yılında bilim tarihinin ünlü isimlerinden olan İtalyan mucit ve fizikçi Galile tarafından icat edilen meşhur dürbünden bu yana sürekli gelişen dürbünler günümüzde çok geniş bir alanda kullanılmaktadır. Galile 17. yüzyılın başlarında uzak ve yakın mercek kullanarak bir dürbün icat etmiş olsa da, bu dürbünün yakınlaştırma derecesi çok kısıtlı ve sunduğu görüş alanı da oldukça dardır. Denizcilikten havacılığa birçok farklı sektörde kullanılan dürbünler sivil toplum tarafından tiyatro gösterileri ve at yarışlarında da kullanılmaktadır. Dürbünlerin gelişimindeki en büyük nedenlerden biri de, askeri açıdan son derece önemli bir görev üstleniyor olmalarıdır.
Birinin aynı mercekler grubunun itinalı bir çalışma sonucunda “aynı noktaya odaklanması” ile görüş sağlayan dürbünlerde kullanılan mercekler aynı olabildiği gibi birbirine simetrik de olabilir. Dürbün kullanan kişi merceğe iki gözünü dayayarak uzak bir nesneye baktığında, nesneyi yakındaymış gibi görür. Bunun haricinde dürbünler yüksekliği bilinen nesnelerin uzaklığının belirlenmesinde de kullanılmıştır. Dünyanın en gelişmiş ordularında görev yapan savaş botlarında ve uçakgemilerinde hala kullanılan dürbünlerin aslında oldukça basit bir çalışma mantığı vardır. Objektif, mercek ve “Porro” adı verilen prizma sisteminden oluşan dürbün, mercek gruplarının aynı noktaya odaklanması ile yakın algı görüşü sağlar.
Çift dik açılı prizmalar kullanılması ile ışığın kırılması ve yön değiştirmesi sağlanarak, dürbün merceğinden görüntü alınması sağlanır. Bu işlem ışınların katlanma oranının ayarlanabilmesi, mercek gruplarının arasındaki mesafenin değiştirilmesi ile mümkündür. Ön bölümde bulunan mercek ile iç kısımdaki prizma düzeneğinin arasındaki mesafenin hassas bir biçimde ayarlanması, dürbün ile elde edilen görüntünün belirli bir yere odaklanmasını sağlar. Bu ayarlama işlemi bir başka açıdan görüntünün netleşmesi olarak da algılanabilir. Zira odağı bakılan cisimden çok daha uzakta olan bir dürbün, net bir görüş sağlamayacaktır. Kullanıcı merkezden vidalı ayarlama sistemi kullanarak dürbün merceklerinin odağını değiştirebilir ve bu şekilde çok daha net bir görüntü elde edebilir.
Merkezden vidalı ayarlama sistemleri kullanıcı için hızlı ve son derece pratik bir kullanım sunduğu için daha yaygın bir şekilde kullanılmaktadır. Mercekler arasındaki uzaklığın kullanıcının gözü ile olan uzaklıktan daha büyük olması ile kullanıcı çok daha net bir görüntü elde eder. Odak ayarı yapılarak dürbünün daha verimli kullanılması söz konusudur ancak bu şekilde yapılan ayarın da dürbünde kullanılan merceklerin büyüklüğüne göre belirli bir sınırı vardır. Mercek yuvalarının içe ve dışa doğru hareket ettirilmesini sağlayan odak ayaları, birbirinden farkı uzaklıkta yer alan cisimlerin aynı kalitede görüntülenebilmesini sağlamaktadır.
