Duygusal zeka
İnsanların genel olarak zeka testleri ile ilgili yaptığı araştırmalarda karşılarına çıkan duygusal zeka, çok yönlü bir yapısı olan zekanın bir uzantısı olarak yorumlanabilir. İnsan zekası; yalnızca matematiksel işlem yapabilme kapasitesi ile değil, oldukça kompleks işlemlerin bir bütün halinde kullanılabilmesi anlamına gelir. Bu bağlamda duygusal zeka da kendi içinde birçok farklı unsuru içeren ve insanın gerek kendisi gerekse de diğer insanlarla olan ilişkilerini konu alan zekanın apayrı bir boyutudur. Zeka testlerinde sıkça görülen IQ ifadesinin aksine duygusal zeka, EQ(Emotional Quotient) olarak ifade edilir.
Duygusal zeka kişinin; kendi hislerini anlayabilmesi ve bu hisleri karşındaki insanlara yönlendirebilmesi, karşısındakinin duygularını anlayabilmesi, sezgilerini kullanarak insanların hislerini ve düşüncelerini algılayabilmesi, kendi hislerini yönlendirerek karşısındakinin duygu yapısını etkileyebilmesi, duygusal anlamda diğer insanların hislerini algılayabilmesi gibi birçok farklı beceri ve kapasitenin toplu olarak incelenmesidir. Tüm bu duygusal ilişkiler ve bağlantıların birbirine karmaşık yapılarla bağlanması nedeniyle duygusal zeka, insanların kendi dünyasında ve sosyal yaşantısında son derece önemli rol oynamaktadır.
Bilimsel açıdan IQ’nun tersine duygusal zekanın incelenmesine çok daha yakın geçmişte başlandığından, tanımı ve ölçüm yöntemleri hala değişkenlik göstermektedir. Her geçen gün hakkında yeni şeyler keşfedilen duygusal zeka, bilimsel çevreler tanımından devamlı güncellenmekte ve tanımı da bu ölçüde genişlemektedir. İnsanın duygusal yapısı kendi başına bir inceleme alanı olduğundan duygusal zeka hakkında da oldukça kapsamlı araştırmalar yapılmakta olup, bazı psikoloji çevreleri tarafından duygusal bilgi ve duygusal bilginin işlenmesine yarayan duygusal zeka olarak iki ayrı kavramdan dahi bahsedilmektedir.
En basit tanımıyla zihinsel kapasite olarak adlandırılabilen IQ’dan büyük bir farkı olan duygusal zekanın herhangi bir sabit ve genel kabul görmüş ölçümü yoktur. Bu belirsizlik duygusal bilgi ile zeka arasındaki bağlantının sürekli değişmesinin de etkisi oldukça büyüktür. Güvenilir ölçümlerle tespit edilebilen IQ yetişkinlerde genel olarak sabit kalırken, EQ yani duygusal zeka kişinin duygusal gelişimi ile göreceli olarak değişken bir yapıdadır. Zihinsel kapasite ile duygusal zeka arasında nasıl bir bağlantı olduğu da hala bilimsel çevreler tarafından araştırılan bir konudur. Hala çoğu psikolog arasında EQ’nun sabit mi yoksa zaman içerisinde gelişerek artabilen bir değer mi olduğu tartışılmakta olup, bu konu ile ilgili kesin bir tanımlama yapılamamaktadır.
