Efes Artemis Tapınağı
Eski bir Yunan tanrıçası olan Artemis adına yapılan Efes Artemis Tapınağı, yapımı toplamda 120 yıl sürmüş dev bir projedir. M.Ö. 550 yılında yapımı tamamlanan Artemis Tapınağı, tamamen mermer malzemeden inşa edilmiştir. Diana olarak da isimlendirilen Efes Artemis Tapınağı dünyanın yedi harikası arasındadır. Her ne kadar tapınaktan geriye iki mermer para kalmış olsa da, yine de Artemis Tapınağı bilinen insanlık tarihinin en büyük kültür miraslarından biridir. Efes Artemis Tapınağı günümüzde İzmir’in Selçuk ilçesinde yer almakta ve çevresinde yer alan antik kent ile dünyanın dört bir yanından binlerce turisti çekmektedir.
Meşhur Lidya Kralı Kroisos tarafından yapımına başlanan Efes Artemis Tapınağı’nın inşaatı tam 120 yıl boyunca sürdüğünden, bu projenin insanoğlunun giriştiği en büyük ve uzun soluklu organizasyonlardan biri olduğu söylenebilir. Sidonlu Antipader ve Bizanslı Philon tarafından kaleme alınan eserlerde Efes Artemis Tapınağı hakkında birçok betimleme de bulunulmuştur. Zira günümüzde çizilen resimlerin ve yapılan görsellerin büyük bir çoğunluğu da bu tür yazılı metinlerde tasvirlere dayanmaktadır. Zira Büyük Mısır Piramitleri haricindeki diğer tüm dünya harikalarından geriye yalnızca molozlar kalmıştır.
Yunanlıların ay tanrıçası olarak taptığı Titan Selene yerine Apollon’un kız kardeşi olan bakire Artemis’i geçirmesi ile başlayan Efes Artemis Tapınağı’nın inşa süreci, 120 yılı kapsayan ve birçok tarihsel olayı içeren bir süreç olmuştur. Kendi yarattıkları tanrılarını canları sıkıldığı için yine kendileri değiştiren yerlerine yeni tanrıçalar yaratan Yunan toplumu, bu sefer de tanrıça Artemis’i insanların inanç sisteminin merkezine koymuştur. Dönemin en önemli yapılarından biri olduğu için Anadolu’nun ve Akdeniz coğrafyasının çok çeşitli yerlerinden insan çeken Artemis Tapınağı’nın ekonomik anlamda da büyük bir güç olduğu söylenebilir.
Arkeologlar ve tarihçiler günümüzde yaptıkları incelemeler ile Efesli Artemis’in aslında Anadolu’nun yüzlerce yıllık tanrıçası “Kibele” olduğu sonucuna varmıştır. Arkeologların oldukça büyük bir çoğunluğu Efes tanrıçası Artemis’in Anadolu tanrıçası Kibele’nin bir kültü olarak ortaya çıktığını düşünmektedir. Anadolu Kibele’sinin nasıl Efesli Artemis’e dönüştüğü ve uğruna dünyanın yedi harikalarından birinin yapıldığı bilinmese de, Kibele’nin çeşitli evrelerden geçerek bu yeni tanrıçaya dönüştüğü düşünülmektedir. Efes Artemis Tapınağı ile ilgili bu esrarengiz olaylar hala tarih perdesinin ardında kalsa da, gerçekten de Artemis betimlemelerinin Yunan tanrılarından çok Mısır ve Anadolu tanrılarına benzediği görülmüştür.
Rahnansaika
