Fazla mesai hesaplama
Çalışanlar kadar işverenlerinde üzerinde durması gereken fazla mesai konusu, çalışanın kanunca belirlenen azami çalışma süresinin üzerinde çalışması durumunda fazladan alması gereken ücreti belirler. Çalışanın fazla çalıştığı saatler için ekstradan ücret alması, işverenin kararıyla belirlenen bir konu değildir ve bu durum “İş Kanunu” ile belirlenmiş yasal bir zorunluluktur. İş Kanununa göre haftalık çalışma süresi 45 saat olarak belirlenmiştir ve bu sürenin üzerinde çalışan tüm işçilere fazla mesai ücreti verilmek zorundadır.
Haftalık çalışma süresi 45 saatten fazla olan tüm çalışanlar, fazla mesai kapsamında ücret almalıdır. Fazla mesai ücretleri; çalışanın normalde 1 saatlik çalışma için aldığı ücretin, saat başına en az %50’si kadar fazla olmalıdır. Örneğin; normal haftalık mesaisi 45 saat olan ve bu çalışma karşılığında haftalık 180 lira alan bir çalışanın 1 saatlik çalışma ücreti 4 liradır ve kişinin fazla mesai yaptığı her saat için en az 6 lira alması gerekir. Bir başka değişle fazla mesai saat ücreti; normalde 1 saatlik çalışma için aldığı ücretin, en az %150’si kadar olmak zorundadır.
Fazla mesai yapan birçok çalışanın bilmediği diğer bir konu da, işverenin çalışanına muvafakat belgesi imzalatarak onayı almadan fazla mesai uygulatamayacağıdır. Yani çalışan yazılı olarak fazla mesai yapacağını kabul etmezse, işveren çalışanına fazla mesai yaptıramaz. Bu nedenle öncelikle çalışanın yazılı onayı olan muvafakat belgesini imzalaması ve daha sonra normalde 1 saat için aldığı ücretin en az %150’sini alacağının yazılı olarak belirtilmesi gerekir. Ayrıca çalışan muvafakat yazısı ile işverenden fazla mesai saatleri karşılığında fazla ücret almak yerine, serbest zaman kullanmak istemeye de İş Kanuna göre hakkı vardır.
Serbest zaman kullanmak hakkı; çalışanın fazla mesai olarak çalıştığı her 1 saat başına, 6 ay içerisinde 1,5 saatlik serbest zaman kullanma hakkının oluşmasıdır. Çalışanın 6 ay içerisinde yıllık iznini kullanması söz konusu ise, fazla mesai yaptığı günlerden elde ettiği serbest zamanı izin günlerine de ekleyebilir. Serbest zamanla ilgili bir örnek vermek gerekirse; haftalık 55 saat çalışan bir işçi her hafta 10 saat boyunca fazla mesai yapmış olmaktadır ve bu durumda her hafta 15 saat serbest zaman hakkı doğmaktadır. Bu şekilde bir ay boyunca fazla mesai ile çalışan işçinin aylık serbest zaman hakkı 60 saat olduğundan, kişi yıllık iznini yaklaşık olarak 8 gün uzatabilme hakkına sahip olmaktadır. Kuşkusuz bu tür uygulamalar çalışanların işsiz kalma korkusu nedeni ile hala ülkemizde tam olarak uygulanamamaktadır.
