Harita türleri

İnsanoğlu yaradılışından kaynaklanan ve diğer memelilerde de olan merak duygusunun ışığında, her zaman yeni yerleri keşfetmek istemiş ve bunun da bir sonucu olarak coğrafi konumların tanımlanmasını sağlayan haritalar ortaya çıkmıştır. Akdeniz’in en büyük korsanlarından biri olan ve daha sonra Osmanlı donanmasında görev alarak şüphesiz dünya denizcilik tarihine damgasını vuran Piri Reis, çizdiği harita ile adını Türkiye Cumhuriyeti paralarının üzerine dahi yazdırmayı başarmıştır. Bu kadar önemli bir yeri olan haritarlar, basılı yani klasik resimlerden oluşan ve bilgisayar ortamında veritabanı dosyası şeklinde oluşturulan sayısal haritalar olmak üzere ikiye ayrılmaktadır. Vektörel, Raster, Matris gibi türleri bulunan sayısal haritalar, dijital teknolojilerin de gelişmesiyle çok daha detaylı bilgi edinilmesini sağlamaktadır.

• Vektörel haritalar

Resim tipli haritalarda orijinal boyutun daha da büyütülmesiyle birlikte haritada bozulmalar meydana gelir ve böylece haritanın detayları belirli bir büyütme işleminin ardından kaybolur. Vektörel haritalar bu sorunun tamamen ortadan kalkmasını sağlar ve son yıllarda yaygın bir biçimde kullanılan GPS teknolojisi sayesinde son derece detaylı incelemeler yapılmasına olanak tanır. Harita bileşenleri olarak tanımlanan kıyılar, sınırlar, kentler gibi detayların incelenmesi esnasında dünya koordinat sistemindeki referans noktalardan yararlanan vektörel haritalar, nokta ve çizgilerin bir araya gelmesiyle görüntü oluşturmaktadır. Vektörel haritalar her ne kadar resim haritalara nazaran çok daha detaylı inceleme yapma ve istenilen ölçekte büyütülmesine rağmen detay kaybı yaşanmaması imkanı sağlasa da, bu haritaların her defasında yeniden çizim yapması çok büyük bir işlem kapasitesi gereksiniminin doğmasına neden olmaktadır.

• Raster haritalar

Daha önceden basılmış bir harita üzerindeki yansıma değerlerinin önceden belirlenen sıklıklarla yani çözünürlükte belirli renk derinliklerinde oluşturulduğu raster haritalar, bilgisayar ortamında yansıma değerlerinin koordinatlı olarak depolanmasını sağlar. Raster taramasıyla koordinatlandırılan haritalar yakın geleceğe kadar uçaklardan elde edilen resimler kullanılarak oluşturulsa da, günümüzde teknolojinin de yardımıyla insanların kullanımına sunulan uydu resimleri kullanılmaktadır. Raster haritaların oluşturulmasında uydu resimlerinin kullanılması, yataylandırma ve koordinatlandırma işlemleerinin çok daha geniş ölçekli çalışma imkanı doğmasından dolayı tercih edilmektedir.

• Matris haritalar

Koordinat bilgisi ile birlikte dijital ortamda depolanabilen matris haritaları, CD veya DVD gibi ortamlarla taşınabildiği için yaygın olarak tercih edilmektedir. Yeryüzü şekillerine ait olan rakım, kirlilik veya ısı gibi belli bilgilerin, belirli bir çözünürlükle koordinat bilgisine göre meydana getirilmesi sonucu oluşturulan matris haritalar, ayrıca doğrudan arazi ölçümüyle de hazırlanabilmektedir.