Hıdrellez nedir?

Hıdrellez, Hıdırellez şeklinde de kullanılan bir kelime olup; Türk geleneklerinde belirli sınırlar dahilinde kutlanan bir tür bayramdır. Miladi takvime göre her yıl 5 Mayıs gecesi ile 6 Mayıs’ta kutlanan Hıdrellez günü; Hızır (a.s) ve İlyas (a.s)’ın yeryüzünde buluştuklarına inanılan gündür.

6 Mayıs gününden başlayıp, 4 Kasım’a kadar devam eden günlere “Hızır günleri” denir ve bu günlerin yaz mevsimi günleri olduğu kabul edilir. Bu nedenle de Hıdrellez’in, yani 5 Mayıs gecesinin, yaz mevsiminin başladığı gün olduğuna inanılır. Bir sonraki döneme, yani 5 Kasım’dan 6 Mayıs’a kadar olan günlere, de “Kasım günleri” adı  verilir ve bu günlerin de kış mevsimini oluşturduğu kabul edilir.

Hıdrellez birçok kültürde farklı isimlerle de olsa kutlanmakta olan bir gündür. Örneğin Hıristiyanlar’da Ortodokslar “Aya Yorgi”, Katolikler ise “St. Georges” ismi ile baharın gelişini kutlamak amacı ile 6 Mayıs’ta ayinler, vb. kutlama şekilleri gerçekleştirmektedirler.

Türk kültüründe de Hıdrellez, tarihi çok eski olan geleneklerden biridir. Hızır (a.s)’ın ismi ile oluşturulmuş olan inançta Hızır’ın bazı önemli özellikleri taşıdığı düşünülür. Bu özelliklerden bazıları şu şekildedir:

• Hızır’ın kalbi temiz ve iyi niyetli kişilerin başları sıkıştığında anında yetiştiği ve sorunların çözülmesini sağladığına inanılır. Toplumumuzda “Hızır gibi yetişmek” deyimi bu inançtan kaynaklanmıştır.
• Hızır, uğradığı yerlere bolluk ve bereket gelmesini sağlar.
• Hızır, dertlilerin devaya, hastaların şifaya, borçluların edaya kavuşmasını temin eder.
• Hızır, şanstır, uğurdur, kısmettir.

Hıdrellez kutlamalarında “Hıdırlık” da denilen yeşil alanlar, su kıyıları, türbeler gibi alanlar kutlama mekanı olarak seçilir.

Hıdrellez kutlamalarında rastlanılan bazı gelenekler şu şekildedir:

• Dileklere ilişkin resimler, maketler, vb. temsili küçük şeyler oluşturulur ve gül ağacı dibine gömülür. Gül ağacı dallarına kırmızı kurdele bağlama şeklinde de bu uygulama gerçekleşebilmektedir. Bu suretle o dileklerin gerçek olacağına inanılır.
• Bir nevi baharı karşılama töreni olduğundan Hıdrellez’de taze bahar bitkileri ve taze kuzu eti yeme gibi beslenme şekilleri görülür.
• Ateşler yakılır, üzerinden atlanır.
• “Baht açma” adı verilen törenler düzenlenir.
• Yoğurt mayalanır ve bu mayalanan yoğurt bir yıl boyunca yoğurt mayası olarak kullanılır.
• Sadaka verilir.
• Oruç tutulur. (Hızır’a rastlama ümidi ile hakkı için)
• Kurban kesilir. (Hızır’a rastlama ümidi ile hakkı için)