Oltu taşı özellikleri
Ülkemizde Erzurum’un Oltu ilçesinden çıkartıldığı için “Erzurum Kehribarı” olarak da isimlendirilen oltu taşı, 1,5 yoğunluğa ve Mohs Sertlik Cetveli’nde 3 sertlik derecesine sahip olan yarı değerli bir taştır. Yandığında siyah renk bir is çıkartan ve ardında sigara külüne benzer bir artık bırakan oltu taşı, sürtünme ile elektriklenen ve etrafındaki hafif statik cisimleri kendine çeken bir özelliğe de sahiptir. Yüksek sıcaklıklara maruz bakılması ile birlikte aniden çok soğuk bir ortama alındığında donarak kalıp halini alan oltu taşının bu uygulama ile cam benzeri bir maddeye dönüşmesi de sağlanabilir. Yerkürede doğal haldeyken hava ile temas etmediği için yumuşak bir yapıya sahip olan oltu taşı çıkartıldığında hava ile teması sonucunda sertleşmektedir.
Bitümce zengin içerikli kompakt yapıdaki bir Linyit çeşidi olan oltu taşı, günümüzde başta tespih olmak üzere birçok farklı türde süs eşyasının yapımında kullanılır. Siyah, koyu kahve, sarı, gri ve çok nadiren de yeşilimsi renge sahip olan oltu taşı temelde Karbon(C) bileşenlidir. Mohs Sertlik Derecesi 3 olduğu için yüzyıllar öncesindeki tekniklerle dahi çok kolay bir şekilde işlenebilen oltu taşı, bu özelliği ile insanoğlu tarafından yaygın olarak kullanılmıştır. Genellikle siyah renk olan oltu taşları tercih edilse de, ziynet eşyası yapımında kullanılan en değerli türü yeşilimsi renkte olanlarıdır. Anadolu coğrafyasında yüzyıllardır kullanıldığı için bir gelenek haline de gelen oltu taşı ziynet eşyaları, çoğunlukta nesilden nesle geçmektedir.
Oltu taşı çok kolay bir şekilde parlatılabildiği ve tıraşlanabildiği için süs eşyası yapımında da kullanılır. Anahtarlık, gerdanlık, tarak ve broş gibi birçok farklı eşyanın süslenmesinde kullanılan parlatılmış oltu taşı, 3213 Sayılı Maden Kanunu’na göre “değerli taşlar” sınıfına dahildir. Tespih yapımında çok fazla kullanılan oltu taşı yumuşak yapısı ile kullanıldıkça aşındığından daha da parlak bir görünüme sahip olur. Diğer değerli taşlara nazaran çok daha narin bir şekilde çıkartılması gereken oltu taşı için özel aletler geliştirilmiştir. Oltu taşı ham şekilde ocaktan çıkarılırken çok çabuk kırılabildiğinden, özel aletler kullanılarak ve narin bir şekilde çıkarılması gerekir. İşlenmesi esnasında da narin yapısı nedeniyle titizlik gerektiren oltu taşından yapılan ziynet eşyaları bu nedenle daha da kıymetli hale gelmektedir.
Orta Çağ’da oldukça önemli ve değerli bir taş olarak görülen oltu taşına çeşitli toplumlarda mistik güçler dahi yüklenmiştir. Kendine ait güçleri olduğuna inanılan oltu taşı 18. yüzyıldan itibaren daha yaygın bir şekilde bulunur hale gelmiş ve daha çok ziynet eşyası yapımında kullanılmıştır. Günümüzde ise yabancı ülkelerden Türkiye’ye giren ürünler nedeniyle oltu taşının hakikisini ve kalitesini bulmak giderek daha zor bir hale gelmiştir.
