Osmanlı Devleti Kurumları

715 yıl hüküm sürmüş olan Osmanlı Devleti’nde bir çok kurum vardı. Bu kurumlar sırasıyla;

Acemi Ocağı = l. Mahmut  döneminde kurulmuş olan ordunun asker ihtiyaçlarını karşılamak için kurulmuş olan kurumdur.

Ahilik = Osmanlı döneminde halkın sanat, ticaret ekonomi gibi mesleki alanlarda yetiştirilmesi için olan kurumdur.

Akıncılar = Askeri teşkilatında ki, hafif süvari topluluklarına verilen isimlerdir.

Anadolu Eyaleti = Osmanlı devletindeki taşra teşkilatlarından biridir.

Asakir-i Mansure-i Muhammediye = Yeni çeri ocağının kaldırılmasıyla kurulan yeniçeri ocağının yaptığı işleri yapan kurumdur.

Asesler = Osmanlı Devletinde şehirlerde geceleri dolaşan güvenlik kuvveti

Aşiret Mektebi =  Aşiret çocuklarının eğitimi için İstanbul’da açılan mektep.

Ayan Meclisi = Hükümdarı seçmek için kurulan meclistir.

Azaplar = Osmanlı devletindeki yaya askerlerdir.

Babıali = Son döneminde sadrazamlık makamına ve hükümete verilen ad.

Baltacılar = Son döneminde sadrazamlık makamına ve hükümete verilen ad.

Baruthane = Osmanlı ordusunun ve donanmasının ihtiyacı olan barutun üretildiği yerlere verilen ad

Bostancı Ocağı = Osmanlı sarayları ile saray çevresinin ve iskelelerin asayişinden sorumlu hizmetlilerin bağlı bulunduğu ocak.

Cebeci Ocağı = Osmanlı askerî teşkilâtında, silâhların tedariki, muhafazası ve sefer zamanında cepheye götürülmesiyle vazifeli kapıkulu ocağı

Cerrahhane-i Amire = Osmanlı Devletinde, orduda vazîfelendirilmek üzere, cerrah yetiştiren müessese.

Cuma Divanı = Osmanlı Devletinde, Cuma günleri olmak üzere, sadrazamın başkanlığında kurulan dîvân.

Çarşamba Divanı = Osmanlı Devletinde her çarşamba günü İstanbul’un meselelerini görüşmek üzere sadrâzamın başkanlığında toplanan dîvân.

Darülaceze = Kadin-erkek, yoksul, sakat ve kimsesiz çocuklari korumak için kurulan kurumdur.

Darülbedayi = Darülbedayi İstanbul Sehir Tiyatrosu’nun ilk sekli ve adi.

Darüleytam = Yetim ve öksüz kalan çocukları korumak amacıyla açılan yurtlar.

Darülfünun = Fen ilimleri evi, üniversite.

Darülhadis = Dârülhadîs Hadis ilminin öğretildiği medreselere verilen isim

Darülmuallimat = Osmanlı Devletinde ilk ve orta öğretim kız mekteplerine kadın öğretmen yetiştirmek için açılan okul.

Darülmuallimin = rüştiyelere (ortaokul) erkek öğretmen yetiştirmek üzere açılan oku

Darüssaade Ağası = Kızlar ağası olarak da bilinen ve Osmanlı sarayında bütün enderûn ve harem ağalarının en büyüğüne verilen isim

Darüşşafaka = Dârüşşafaka İstanbul’da öksüz ve yetim çocukların eğitimini sağlamak maksadıyla açılan ilk parasız yatılı okul

Derbend Teşkilatı = Anadolu ve Rumeli’nin dağlık bölgelerindeki geçit ve yolları korumak ve yolcuların güvenliğini sağlamakla görevli teşkilât

Divan-ı Hümayun = Önemli devlet işlerinin görüşüldüğü ve karara bağlandığı yüksek merci.

Donanma–yı Hümayun = Osmanlı deniz kuvvetleri

Düyun-u Umumiye = Osmanlı dış borçlarının ve bunu idâre eden birimin adı.

Emniyet Teşkilatı = Devletin iç güvenliğini temin eden teşkilât.

Encümen-i Daniş = On dokuzuncu asrın ortalarında resmen kurulmuş olan ilk Türk Akademisi

Enderun = II. Murad zamanında kurulup, zamanla çeşitli değişikliklere uğramakla beraber Osmanlı Devleti’nin son zamanlarına kadar (1908) varlığını sürdüren bir saray okuludur

Eyalet = Çoğunlukla valilerce yönetilen ve yönetim bakımından bir tür bağımsızlığı olan büyük yönetim birimlerine denir.

Gelibolu Acemi Ocağı = Gelibolu Acemi Ocağı Gelibolu’da kurulan ilk acemi ocağına verilen ad.

Hamidiye Alayları = Doğu Anadolu ile Filistin ve diğer bölgelerin sosyal, siyâsî ve iktisâdî hayâtını düzenlemek için kurulan teşkilât.

Harem = Osmanlı sarayında, padişahın annesinin nezâretinde, sarayın hanım, çocuk ve hizmetçilerinin kaldığı bölüm

Hasoda = Enderûndaki altı koğuşun en îtibârlı ve en ehemmiyetli kısm

Hazine-i Hassa = Osmanlı padişahlarının şahsî gelir ve giderlerine âit işlere bakan teşkilât.

Humbaracı Ocağı =Orduda humbara yapan ve kullanan sınıfın bağlı bulunduğu ocaktır.

İdadi = Osmanlı Devleti eğitim sisteminde orta tahsili veren mektep

İhtisab = İslâm cemiyetinde iyilikleri emretmek ve kötülüklerden vazgeçirmek suretiyle, sosyal huzuru sağlamak için yapılan iş; Emr-i bil ma’rûf ve nehy-i anil münker.

İmaret = hayir kurumlarindan biri.

Islahhane = Osmanlı Devletinde kurulan sanat okullarına verilen ad.

Islahiye Teşkilatı = Güney ve güneydoğudaki âsileri yola getirmek için kurulan özel askerî birlik

Kadı = İslam hukukunda yargıca verilen ad.

Kapıkulu Ocakları = Osmanlı Devleti’nin sürekli ordusunu oluşturan ve doğrudan padişaha bağlı olan yaya, atlı ve teknik sınıftan asker ocaklarına verilen addır.

Kapıkulu Süvarileri = Osmanlı Devletinde dâimî orduyu teşkil eden kapıkullarının süvâri kısmı

Kaptan-ı Derya = Osmanlı Devleti’nde donanma komutanına verilen isim.

Kaptanpaşa Eyaleti = Kaptanpaşa Eyaleti Osmanlı Devletinde kaptanpaşanın idâresine verilen eyâlet.

Kazasker = Kervansaray Kervanların ticâret yolları üzerindeki konak yerleri.

Kubbealtı = Kubbealtı Topkapı Sarayında başta Sadrazam olmak üzere Osmanlı devlet adamlarının toplanıp, devlet işlerini görüşerek karara bağladıkları yer.

Lağımcı Ocağı = Osmanlı Askeri Teşkilatı’nda yeniçerilerin içinde bir ocaktır.

Lonca = Lonca eskiden belirli bir şehirde oturan sanatkâr ve sanâyicilerin mensup oldukları meslekî teşkilat.

Mabeyn = Osmanlı saray ve konaklarında haremlik ve selamlık bölümlerini ayıran dâire. Arapçada “iki şeyin arası” mânâsındadır.

Maliye Nezareti = 1838’de kurulup cumhûriyete kadar devâm eden Osmanlı mâliye bakanlığı.

Matbah-ı Amire = Osmanlı Devletinde saray mutfağı.

Meclis-i Mebusan = Mebuslar Meclisi olarak da adlandırılır.

Meclis-i Vükela = Vekiller meclisi.

Mekteb-i Osmani = Askerî öğrenim gâyesiyle Avrupa’ya gönderilen talebeler için, Paris’te açılan Türk okulunun adı.

Miskinhane = cüzzamlı hastaların halkla temâsına mâni olmak için yaptırılan özel binâlara verilen ad.

Mühendishane = Mühendishâne-i Bahrî-i Hümâyun Osmanlı donanmasına deniz subayı yetiştirmek için kurulan okul.

Mülkiye = Siyasal Bilgiler Fakültesinin eski adı

Nişancı = Pâdişâh adına yazılacak fermanlara, beratlara, nâmelere, hükümdârın imzâsı demek olan tuğrayı çekmekle görevli memur.

Redif Teşkilatı = Osmanlı Devletinde ihtiyat askerine verilen ad

Reisülküttap = Doğrudan doğruya vezîriâzama bağlı yazı işleriyle meşgul kalemlerin ve buradaki kâtiplerin faaliyetine nezâret eden dâire reisi.

Rumeli Eyaleti = Osmanlı Devletinin Avrupa topraklarındaki en büyük idârî birimi

Sadaret Kethüdası = Sadrazamın yardımcısı demektir.

Sadrazam = Sadrazam, VEZİR-İ AZAM da denir.

Şehremini = Osmanlı Devletinde İstanbul’daki saray ve devlete âit binâların bakımı ve tâmiriyle uğraşan ve saraylara gerekli olan şeyleri satın alan kimse.

Sekbanlar = Yeniçeri Ocağının altmış beşinci ortası mensubuna verilen ad.

Şeyhülislam = Şeyh-ül İslam dinsel konularda en yüksek derecede bilgi ve yetkiye sahip olan kimse anlamına gelir

Şirket-i Hayriye = Boğazdaki yolcu nakliyâtı için yurdumuzda kurulan ilk anonim şirket.

Solaklar = Yeniçeri cemâat ortalarından 60,61, 62, 63. ortalara verilen ad.

Teşrifatçılık = Osmanlı Devletinde çeşitli merâsimler esnâsında, protokol işlerinin görülmesi

Top Arabacıları Ocağı = Osmanlılarda kapıkulu ocaklarının yaya kısmından büyük topları cepheye taşımak için kurulan teşkilât.

Topçu Ocağı = Osmanlılarda kapıkulu ocaklarının yaya kısmından olup, top dökmek ve top kullanmakla vazifeli askerlerin mensup olduğu ocağa verilen ad.

Topkapı Sarayı = Dünyada günümüze gelebilmiş sarayların en eskisi ve genişi Topkapı Sarayıdır.

Tulumbacılar = Yangın çıkınca etrafa yayılmadan söndürmek ve mahsur kalanları kurtarmak için kurulan bir Osmanlı dönemi teşkilâtı

Türk Ocakları =Osmanlı Devleti ve Cumhuriyet döneminde faaliyet gösteren Türk kültür dernekleri.

Vakıf = Kişiler veya kurumlarca kurulmuş, yasayla görev ve yetkileri belirlenen tüzel kişiliklere denir.

Vezir = Osmanlı döneminde padişah adına devlet işlerini yöneten en yüksek derecedeki görevliye verilen isimdi.

Zaptiye = Yurt içinde genel düzen ve güveni korumakla görevli askerî teşkilâta eskiden verilen ad.