Samanyolu Galaksisi

Güneş ve güneş sistemini kapsayan, milyarlarca yıldız ve gaz bulutunun da dahil olduğu galaksiye “samanyolu” denir. “Kehkeşan” ismi ile de bilinir. Samanyolu sarmal görünümde bir gökadadır ve evrendeki milyarlarca gökadadan sadece bir tanesidir. Samanyolunun çapı 100 bin ışık yılı, genişliği ise 1000 ışık yılıdır. Samanyolunun dahilinde 400 milyar kadar yıldız bulunmaktadır. Geceleri gökyüzüne bakıldığında görülebilen tüm yıldızlar samanyolunun içindeki yıldızlardan sadece bir kısmıdır.

Galaksi kelimesinin kökeni Yunanca’dır. “süt, sütlü, süte benzeyen” gibi anlamlar içeren bu kelime nedeni ile samanyolu yabancı dillerde “süt yolu” olarak isimlendirilmiştir. Yunan filozof Democritus (M.Ö. 450-370) gökyüzünde görülen “süt yolu” şeklinde isimlendirilen bölgenin yıldızlardan oluşan bir ada olabileceğine ilk dikkat çeken isim olmuştur.

Değişik yıllarda samanyolu galaksisi ile ilgili tezler ileri süren birçok bilim adamı olmuştur. Bunların içinde Galile, Samanyolu’nun bir gökada olduğunu, bu gökadada milyarlarca yıldız olduğunu ispatlayan ilk isim olmuştur. 1610 yılında bir teleskop ile samanyolunu inceleyen Galile, gökadayı oluşturan milyarlarca yıldızı da ilk keşfedip gören kişi olmuştur.

Galile’nin gözlemini geliştirip, samanyolunun yapısını en net şekilde ortaya koyan isim ise Thomas Wright olmuştur.  Samanyolu, güneş sistemindeki yapıya benzer şekilde, büyük bir çekim gücü ile bir arada duran ve dönmekte olan yıldızlardan oluşan bir hareketli kitledir.

Samanyolunun merkezine yakın bölgede duran yıldızlar, “O tipi” ve “B tipi” yıldız olarak isimlendirilmiş, oldukça parlak yıldızlardır. Bu yıldızlar galaksinin en genç yıldızlarıdır. Yaşlı yıldızlar galaksinin uçlarına doğru yer almaktadır. Genç yıldızların etrafında gaz ve toz bulutu bulunmakta, uçlardaki yaşlı yıldızların etrafında gaz ve toz bulutu bulunmamakta ve bu yıldızlar genç yıldızlar kadar da parlak olmamaktadırlar. Genç ya da yaşlı tüm yıldızlar galaksi içinde süratli bir şekilde dönmektedirler. Ancak, genç yıldızların yani samanyolunun merkezine yakın olan yıldızların dönüş hızı yaşlı yıldızlardan kat kat fazladır.