Travertenlerin oluşumu ve Pamukkale Travertenleri
Bembeyaz görüntüsüyle insanı hayrete düşüren bir doğal oluşum olan travertenler, ülkemizde doğrudan Pamukkale ile birlikte alınır. UNESCO Dünya Mirasları listesine de alınan Pamukkale Travertenleri, ülkemizde olduğu gibi dünya genelinde de nadir görünen bir doğal oluşumdur. Yeraltı sularının yüksek basınç altında kalması ve içlerinde bulunan Karbon dioksitin erimesi ile birlikte Kalsiyum Karbonat(CaCO3) oluşumları yüzeye tanışır. Suyun yeryüzüne çıkması ile birlikte aniden yüksek basınçtan atmosfer basıncına çıkması, suyun içinde erimiş halde bulunan Kalsiyum Karbonat bileşenlerinin katmanlar halinde birikmesine neden olur ki, bu da traverten olarak adlandırılan oluşumun görülmesini sağlar.
Travertenlerin oluşumu kayaç bölgelere yeraltından çıkan suların uzun süre etki etmesi ile gerçekleşir. Bu aşamada Kalsiyum Karbonat birikiminin oldukça uzun zamanda gerçekleştiği ve traverten görüntüsünün oluşmasının binlerce yıl aldığı da unutulmamalıdır. Yeraltında bünyesinde erimiş karbon barındıran suların yeryüzüne çıkarak aniden düşük basınçlı ortama geçmesi zamanla ince katmanlar halinde kayaç yüzeyinde Kalsiyum Karbonat birikmesine neden olur ve zamanla bu oluşum pamuksu yüzeyli beyaz görselliğine kavuşur. Menderes Nehri vadisinde yer alan Pamukkale Travertenleri, akan sulardan kalan Karbonat minerali teraslarıyla dünya üzerinde en nadir görünen doğal oluşumlardan birine ev sahipliği yapmaktadır.
Laodika Antik Kenti kalıntılarıyla komşu olan Pamukkale Travertenleri, binlerce yıl öncesinde dahi insanoğlu tarafından yerleşim amaçlı kullanılmaktaydı ve insanlar travertenlerin oluşturduğu bu teraslarda banyo yapmaktaydı. Vadinin teraslarının bulunduğu bölgeye bir yol yapılması ve sonraki dönemde motosikletlerin yamaca çıkmasına izin verilmesi, Pamukkale Travertenleri üzerinde ciddi manada bir bozulma etkisine neden olmuştur. Bölgeye otellerin yapılmasıyla birlikte doğal yapının bozulması hızlanmış ve UNESCO listesine alındıktan sonra travertenlerin korunması için oteller yıkılmıştır.
Dünya Kültür Mirasları arasında gösterilen Pamukkale Travertenleri çevresindeki yollar ve yapıların kaldırılması, bölgenin daha uzun süre boyunca yapısını korumasını sağlayacak önemli bir adım olmuştur. Bölgede sıcaklığı 35 ile 100 ºC arasında değişen toplam 17 adet sıcak su kaynağı bulunmaktadır. 1988 yılında dünya toplumlarının ortak miraslarından biri ilan edilen bölgeye günümüzde ayakkabıyla girilmesine de izin verilmemektedir. Zira ayakkabılar sebebiyle binlerce yıllık süreç içinde çok yavaş bir şekilde çöken Kalsiyum Karbonat tabakası bozulmaktadır. ABD’de bulunan Yellowstone Parkı, Meksika’daki Hierve el Agua bölgesi ve Yeni Zelanda’da yer alan Pembe ve Beyaz Teraslar jeolojik yapı itibarıyla Pamukkale Travertenlerine benzer doğal alanlardır.
