Türkiye’de muz üretimi
Ülkemizin 18. yüzyılın ortalarında zengin bir ailenin Mısır’dan getirerek Alanya’ya ekmesiyle tanıştığı muz, günümüzde pek çok evde en çok tüketilen meyvelerden biri haline gelmiştir. 1700’lü yılların ikinci yarısında Mısır’dan bir “süs bitkisi” olarak getirilen muz uzun süre boyunca bir süs bitkisi muamelesi gördükten sonra 20. yüzyılın ilk çeyreğinden itibaren meyvesi için yetiştirilmeye başlanmıştır. Küresel tarım ekonomisinin belkemiği olan meyveler arasında yer alan muz, ticari değeri açısından ülkemiz de dahil olmak üzere pek çok gelişmiş ve gelişmekte olan ülke için büyük öneme sahiptir. Dünyanın en büyük muz üreticisi ülkeleri; pek çok alanda olduğu gibi üretim söz konusu olduğunda bir numara olan Hindistan ve Çin haline gelmiştir. Güney Amerika’dan daha fazla muzun üretildiği Asya, bu “tropikal” meyvenin merkezi haline dönüşmüştür. Ülkemizde yıllık muz üretimi yaklaşık olarak 100 bin ton, ihracat ise 20 bin ton civarındadır. Günümüzde dünya muz ihracatının bir numaralı ismi ise ABD’dir.
Ülkemizde Güney Akdeniz Bölgesi ve çevresi toplam muz üretiminin büyük bir miktarını karşılamaktadır. Muzuyla meşhur Anamur’u Bozyazı, Alanya ve Gazipaşa takip etmektedir. Bunlar dışında son 10 yıl içinde muz üretimine yapılan yatırımlarla birlikte Bodrum, Fethiye, İskenderun, Silifke, Antalya, Manavgat, Kumluca ve Finike de önemli muz üretim merkezleri haline dönüşmüştür. Ticari üretim için aslında son derece elverişli bir bitki olan muz, nispeten bakım gerektirmediği için Güney bölgelerimizde giderek daha fazla ekilmektedir. Uzun ömürlü bir bitki olan muzun sapları toprağın derinlerine kadar uzanır ve bu saplar her sene yeni filizler verir. 1 metreden 4 metreye kadar farklı uzunluğa sahip olabilen yapraklar bitkinin tepesinde bir taç görünümü oluşturur.
Tohumsuz olarak üretilen bir bitki olan muzun dünyada genelinde birçok türü bulunsa da, ticari üretimde genellikle meyve olan türler ile ve un haline getirilerek yoğun nişastasından faydalanılan türler ekilmektedir. Muz sapının çiçeklenmesinin ardından ana kökten kesilerek alınan sap, yaklaşık olarak 1 metre derine gömülür. Bu şekilde kesilerek ekilen muz bitkisinin birçok türü bir yıl sonra meyve vermeye başlamaktadır. Muzlar marketlerde satıldığı gibi sarı renkken değil, bitkinin meyveleri henüz tam olduğuna erişmeden yani yeşilken toplanır. Deniz ötesi ülkelerden 0-4 derece arasındaki sıcaklıklarda saklanarak getirilen muz, depolanarak olgunlaşma özelliği nedeniyle dünya çapında yaygın olarak üretilmektedir. Güney Akdeniz bölgemizin birçok farklı yerinde yetiştirilen muz, kent sakinlerinin bahçelerinde ve hatta yol kenarlarında dahi görülebilmektedir.
