Yararlı bakteriler ve özellikleri

Her ne kadar Antik Yunanlı düşünürler insanlardaki hastalıklara yanlış beslenmeden kaynaklanan “gazın” sebep olduğunu düşünmüş olsalar da, 17. yüzyılda teknolojiden destek alan bilim mikroskoplar yardımı ile bakterileri tanımlamayı başarmıştır. Günümüzde bakterilerin, 1676 yılında Hollandalı bir bilimadamı olan Antonie val Leeuwenhoek tarafından bulunduğu kabul edilmektedir. Tek hücreli olan tüm canlılar, bakteriler grubuna dahildir. Dünya üzerinde ortalama olarak her 1 gram toprakta 40 milyon bakteri bulunur. Bilimadamlarının yaptığı hesaplamalar doğrultusunda insanoğlunun dünyada yaklaşık olarak 5×10³⁰ bakteri ile birlikte yaşadığı düşünülmektedir.

Bakteriler; denizlerden toprağa, insanoğlunun bağırsaklarından canlıların derilerine, yerkabuğunun alt katmanlarından “radyoaktif” atıklara kadar Biyosferin (Canlı Küre) neredeyse her yerinde yaşamaktadır. Yararlı olarak nitelendirilen bakteriler, dünya üzerindeki “dönüşüm sistemlerinin bir parçası olan” ve kaynakların yeniden kullanılabilmesine yardımcı olan bakteri türleridir. Örneğin; gıdaların parçalanarak su, toprak ya da farklı ortamlarda çözünmelerine yardımcı olan ayrıştırıcı bakteriler bu yararlı bakteri sınıfına girmektedir. Ayrıca atmosferimizin canlılığı desteklemek için ihtiyaç duyduğu Azot dengesi yani “Azot Fiksasyonu” da yine bakterilerin desteği ile sağlanmaktadır.

Dünya üzerindeki bakteriler hala tanımlanmamış türler bulunmaktadır. Bilim insanlarının tahminleri, dünya üzerindeki bakterilerin şuana dek yarısının laboratuvar ortamında incelendiği yönündedir. Mikrobiyolojinin bir dalı olan bakteriyoloji hala dünya üzerindeki tüm bakterileri kültürlemek için çalışmalarını sürdürmektedir. Biyosferin her yerinde yaşayan bakteriler, insan bedeninin de oldukça önemli bir parçasıdır. Çoğu insan farkında olmasa da, her insanın vücudundaki bakteri sayısı toplam hücre sayısının yaklaşık “10 katı” kadardır. İnsan bedeninde hastalıklara neden olmayan ve vücut sistemlerinin düzgün bir şekilde çalışmasına destek olan yararlı bakteriler daha çok bağırsaklarda ve deri yüzeyinde bulunmaktadır.

İnsan vücudundaki yararlı bakterilerin neredeyse tamamı, erken yaşlardan itibaren bağışıklık sistemi hücreleri tarafından baskılanır. Sürekli bağışıklık sisteminin kontrolünde olan bu yararlı bakteriler dışında hastalıklara sebep olan ve kontrol edilmesi güç bakteriler de bulunur. İnsan bedeninde yer alan bu bakterilerin neden olabileceği hastalıkların bazıları; Şarbon, Cüzzam, Frengi, Kolera ve Veba gibi çok ciddi bulaşıcı hastalıklardır. Hala her yıl 2 milyondan fazla insanın ölmesine sebep olan Verem hastalığı da solunum yolu vasıtası ile vücuda etki eden bakteriler tarafından gelişmektedir.

Bakterilerin insanlar için olan yararı sadece bedende değil, modern endüstrinin birçok farklı alanında karşımıza çıkmaktadır. Her insanın binlerce yıldır tükettiği ve ismi yabancı dillere de bizim kültürümüzden geçen “yoğurt”, yararlı bakterilerin süt içinde dur durak bilmeden çalışması sonucunda oluşur. Birçok farklı hayvancılık faaliyetinde yararlanılan bakterilerden ayrıca atık suların arıtılmasında da yararlanılmaktadır. Modern tıbbın en çok başvurduğu tedavilerin başında olan antibiyotik tedavileri de bakterilerin üretimi sayesinde gerçekleşmektedir. Bakteriler insanın dünyada var olduğu andan itibaren yaşama ortak olmuş ve son ana kadar da insanla birlikte yaşamaya devam edecektir.